„Romans natury i architektury”

Tak opisał swój projekt w wywiadzie dla magazynu Architektiura & Biznes autor projektu Plaży Romantycznej Karol Żurawski.  Wspomniał, że „Ten projekt to przykład na to, że czasem wystarczy po prostu nie przeszkadzać, pomóc stworzyć odpowiednie warunki, a potem odsunąć się na dalszy plan i pozwolić naturze działać w swoim tempie”.  Plaża Romantyczna w Wawrze jest w sezonie bardzo popularna, nie tylko z powodu nadwiślańskich widoków. W tym malowniczym miejscu okoliczni mieszkańcy korzystają z atrakcji rekreacyjnych.

Natura tu rządzi

Spacerując alejkami zbudowanymi z mineralnej, wodoprzepuszczalnej nawierzchni, mieszkańcy mogą podziwiać imponującą ilość nowych, rodzimych nasadzeń. To 354 nowe drzewa oraz 1204 nowe krzewy. Koncepcja zagospodarowania zielenią stanowi adaptację tzw. metody Miyawaki’ego, pozwalającej tworzyć lasy zbliżone do naturalnych. Założeniem przy projektowaniu zieleni było to, aby za kilkanaście lat nie dało się wyczuć ingerencji człowieka. Gatunki zieleni zostały dobrane starannie z dbałością o bioróżnorodność, m.in. gatunki roślin z owocami stanowiącymi pokarm dla nadwiślańskich ptaków.

W dzisiejszych czasach zagrożenie dla bioróżnorodności jest dużym wyzwaniem. Każde działanie w kierunku jej poprawy, nawet w lokalnej skali przeciwdziała tej tendencji.

Teren częściowo pokryty jest piaskiem, a częściowo trawą – murawa to świadome nawiązanie do pierwotnego wyglądu skarpy, zanim utworzono plażę. Z Plaży Romantycznej można też przepłynąć promem na Plażę Zawady w Wilanowie.

Miejsce aktywności sportowo-rekreacyjnych

Miłośnicy sportu i rekreacji znajdą tu miejsce dla siebie. Kajakarze mogą swobodnie zwodować kajaki. Wielbiciele siatkówki mają możliwość skorzystania z piaszczystego boiska. Nowe ścieżki mineralne przy plaży powstały natomiast m.in. z myślą o rowerzystach. Połączone ze ścieżką rowerową w lesie łęgowym tworzą atrakcyjny szlak rowerowy nad Wisłą.

Plaża Romantyczna w nowej odsłonie to atrakcyjna oferta dla mieszkańców pragnących aktywnie spędzać wolny czas nad Wisłą o każdej porze roku. Jest też altana, gdzie można odpocząć lub zjeść. Z niej jest urzekający widok na sąsiadujące łąki zalewowe z chronionymi gatunkami roślin i ptaków.

Plaża została laureatem Nagrody Architektonicznej Prezydenta m.st. Warszawy jako najlepsza przestrzeń publiczna 2021 roku.  Zdobyła również Nagrodę za rozwiązania proekologiczne.

Lokalizacja

Plaża należy do terenów rekreacyjnych nad Wisłą, znajduje się w Warszawie, na wysokości Dzielnicy Wawer.

Czas realizacji

Realizacja przeprowadzona była w 2016 roku.

Jaki problem ma rozwiązać ten projekt?

Dzika plaża w Wawrze od lat cieszyła się popularnością – przybijały tu łódki, mieszkańcy rozpalali ogniska, łowili ryby. Jednak nie było jasnych zasad wykorzystania tego miejsca. Dodatkowo miejsce to było blisko cennych, chronionych obszarów. Zwykle takie miejsca, szczególnie blisko wody przyciągają ludzi, jednak bez funkcjonalności i ustalonych zasad użytkowania, stają się zaniedbane.

– Wszystkie wiślane rezerwaty mają problem z wykorzystaniem turystycznym niezgodnym z przepisami – wspominał Sławomir Bełko zastępca naczelnika Wydziału Ochrony Przyrody i Obszarów Natura 2000 Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie. Jest to problem już od wielu lat, gdyż wszelkie plaże w tym obszarze znajdują się na terenie chronionym, co oznacza, że odpoczywać można jedynie w miejscach wyznaczonych. Ale praktyką jest, że wiele osób spaceruje wzdłuż brzegu Wisły, próbując przedostać się w stronę chronionych Wysp Zawadowskich, skupiających miejsca lęgowe ptaków.

Odpowiadając na potrzeby mieszkańców względem tego miejsca, Zarząd Zieleni m.st. Warszawy zdecydował o funkcjonalnym zagospodarowaniu plaży i jej okolicę z poszanowaniem krajobrazu i natury.

Jak poradzono sobie z problemem?

Modernizacja tego miejsca to zaproszenie mieszkańców do bezpiecznego i legalnego korzystania z tego miejsca. Dodatkowo umożliwiono dojazd i miejsca parkingowe z utwardzoną powierzchnią. Wykonano ułatwienia dla rowerzystów sprzyjające wykorzystaniu ekologicznego środka transportu jaki jest rower – złagodzony został zjazd ze skarpy, wykonaliśmy mineralne ścieżki oraz liczne stojaki rowerowe.

Założeniem było zachowanie w jak największym stopniu naturalnego charakteru zastanego miejsca należącego do obszaru chronionego krajobrazu „Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły”. Środki użyte do zwiększenia funkcjonalności terenu miały być jak najbardziej naturalne i będące w zgodzie z charakterem miejsca.

Projekt wpisuje się w lokalny nadwiślański kontekst przyrodniczy i dostosowany jest do specyfiki natury miejsca, które jest terenem zalewowym. Stąd też mała architektura jest delikatna, lekka, filigranowa jak pnie wierzb w lesie łęgowym, których woda nie łamie tylko swobodnie omija. Zadaszenia przyjęły opływowe kształty, żeby w trakcie zalania powodziowego stanowiły jak najmniejszy opór dla siły płynącej rzeki.

Zastosowano unikatową formę architektoniczną i nowatorskie na skalę europejską rozwiązania konstrukcyjne z użyciem drewnianych płyt CLT. CLT, czyli drewno klejone krzyżowe dopiero od kilku lat jest obecne w Polsce. Do tej pory niespotykane było w obiektach użyteczności publicznej.

Kto skorzystał na inwestycji i jakie są korzyści?

Plaża Romantyczna po modernizacji stała się atrakcyjną ofertą dla mieszkańców pragnących aktywnie spędzać wolny czas nad Wisłą o każdej porze roku. Okoliczni mieszkańcy mają umożliwiony bliższy kontakt z przyrodą, nie tylko przez fakt przebywania wśród natury, ale również z uwagi na urzekające widoki krajobrazu nad samym brzegiem rzeki.

Na Plaży każdy znajdzie coś dla siebie – mieszkańcy szukający wytchnienia nad Wisłą, rodzice z dziećmi, miłośnicy sportów, nie tylko wodnych. W pawilonie plażowym można wypożyczyć leżaki i sprzęt sportowy – to dodatkowe udogodnienie w sezonie wakacyjnym oraz podczas imprez sportowych i kulturalnych (takich jak kino plenerowe), które odbywają się na plaży od kilku lat. Nowe ścieżki mineralne przy plaży powstały natomiast m.in. z myślą o rowerzystach.

Zieleń pochłania CO2 z otoczenia, wpływa na obniżenie temperatury w upały, zmniejsza zapylenie powietrza i zwiększa przestrzeń życiową zwierząt.

Jaki był koszt inwestycji i przez kogo została wykonana?

Inwestycja zrealizowana przez warszawski Zarząd Zieleni Miejskiej i koordynowana przez Urząd Dzielnicy Wawer. Projekt dla zagospodarowania opracował Karol Żurawski, a architektem krajobrazu w zespole był Łukasz Kowalski.

Dowód sukcesu, kiedy inwestycja została oddana do użytku

Wzrastająca popularność miejsca w sezonie to potwierdzenie jak ważna i potrzebna była ta inwestycja. Jest doceniana nie tylko ze względu na urokliwe miejsce, ale również ze względu na wszechstronność w zakresie sposobów jego wykorzystania przez mieszkańców w różnych grupach wiekowych. Przystosowanie przestrzeni do potrzeb lokalnej społeczności – stworzono miejsce rekreacji, relaksu, pikników, biesiad przy paleniskach, sportów plażowych i wodnych czy imprez zbiorowych integrujących mieszkańców. Teren jest dostosowany do różnych grup użytkowników.

Przekształcenie terenu miało na celu zwiększenie jego atrakcyjności dla mieszkańców Warszawy tak, aby zachęcić do aktywnego wypoczynku nad rzeką w kontakcie z naturą i przyczynić się do koncentracji aktywności nad Wisłą w tym konkretnym miejscu. Takie działanie w zamierzeniu ma odciążyć resztę okolicznego terenu i zmniejszyć antropopresję na pozostałym nadwiślańskim terenie, oddając go z powrotem naturze.

Decyzje materiałowe, konstrukcyjne i sposób zagospodarowania terenu były podyktowane koniecznością dostosowania projektu do zmian klimatycznych. Przy realizacji ścieżek użyto naturalne i wodoprzepuszczalne materiały. W całej inwestycji zastosowano minimalną ilość betonu (ograniczanie śladu węglowego), eksperymentowano z rozwiązaniami bez użycia cementu – fundamenty zadaszeń wykonane z pali wbijanych w ziemię z trwałego drewna modrzewiowego zabezpieczonego przed wilgocią – rozwiązanie inspirowane technologią stosowaną w obiektach wznoszonych nad wodą. Nasadzenia to rodzime gatunki, występujące w okolicznych siedliskach.

Trudności i problemy związane z projektem:

Położenie inwestycji w bliskości do cennych, chronionych terenów oraz bezpośrednio nad brzegiem Wisły.

 

Więcej informacji i więcej zdjęć:

Plaża Romantyczna – Wawer (um.warszawa.pl)

Plaża Romantyczna w Warszawie | AiB (architekturaibiznes.pl)

Plaża Romantyczna w Wawrze. Gdzie udać się w ciepły dzień? Tutaj można uciec od duchoty | Warszawa Nasze Miasto

Jest bardzo naturalna. Plaża Romantyczna w Warszawie odnowiona (whitemad.pl)

Fotografie i wizualizacje :

Firma Sorted ( od góry – fot. 1, fot. 2)

Karol Żurawski (fot. 3, fot. 4)

Krzysztof Babicki (fot. 5, fot. 6, fot. 7, fot. 8 oraz zdjęcie okładkowe )