Zieleń „w kieszeni”
Park kieszonkowy pocket park, także parkette, mini-park, vest-pocket park, vesty park to najogólniej publicznie dostępny niewielkich rozmiarów park. Za maksymalny rozmiar takiego zieleńca uważa się 5000 m2 . Takie miejsca są zwykle tworzone na pojedynczej małej niezabudowanej działce lub na niewielkim fragmencie gruntu, też o nieregularnym kształcie między działkami budowlanymi. Mogą to być lokalizacje miejskie, przemiejskie lub wiejskie, na gruncie publicznym lub prywatnym. Mogą być również tworzone jako składnik nieruchomości w ramach większych projektów developerów, zgodnie z wymaganiami MPZP. Właściwie dobrana zieleń z chociażby minimalnym miejscem do wypoczynku może stanowić swoistą enklawę wśród zabudowy, dając mieszkańcom szansę na kontakt z zielenią. Spełniają się doskonale jako otoczenie miejsc pamięci, pomników, rzeźb czy instalacji artystycznych. Tam gdzie brakuje terenów zieleni lub ceny gruntów są bardzo wysokie park kieszonkowy wydaje się jedynym sensownym rozwiązaniem. Taka „mikro zieleń” ma szansę zaspokoić potrzeby lokalnej społeczności. W mocno zurbanizowanych obszarach to jedyne miejsca do życia dla zwierząt.
Coraz więcej parków kieszonkowych
Taka forma zagospodarowania przestrzeni zyskuje popularność na całym świecie. Widoczne jest to również w Polsce. W dzielnicach polskich miastach powstaje coraz więcej tych form zieleni. Odzwierciedlenie tego trendu widać również we wzrastającej ilości funduszy uzyskanych w ramach budżetów obywatelskich, a inicjowanych przez samych mieszkańców. W kontekście presji zmian klimatycznych, wszechobecnych wysp ciepła, zanieczyszczonego powietrza, przy takiej enklawie zieleni, „betonowe” życie miejskie staje się mniej uciążliwe. Nawet takie mikro miejsce może stworzyć jakże potrzebny mikroklimat w okolicy.
Obecnie w Polsce jest już ponad kilkaset i wciąż powstają kolejne, już nie tylko w największych miastach. Pierwsze polskie parki kieszonkowe powstały w Krakowie w 2016 roku na Zabłociu w Dzielnicy Podgórze, u zbiegu ulic Dekerta, Wałowej i Kiełkowskiego. Ma powierzchnię ok. 550 mkw i Łodzi w Dzielnicy Polesie Starym Polesiu i na Bałutach. W kolejnych miastach pojawiało się to przyjazne zagospodarowanie terenu. Dołączył Wrocław z Ptasim Zagajnikiem, „zieloną” ulicą Daszyńskiego, czy parkami na Ołbinie. W Krakowie w ogóle rozwinął się społeczny ruch „Ogrody Krakowian” koordynowany holistycznie przez miejski Zarząd Zieleni. W Warszawie tworzy się również coraz więcej parków. W 2019 w dzielnicy Wilanów jako jeden z pierwszych powstał na park na dawnym skwerku za przystankiem autobusowym przy ul. Glebowej. Od tego czasu powstało po kilka w prawie każdej dzielnicy w Warszawie: na Ursynowie, Pradze, Śródmieściu.
Swoje parki kieszonkowe mają także m.in. Gdańsk w Nowym Porcie i we Wrzeszczu, Olsztyn przy ul. Partyzantów, Bydgoszcz i wiele nawet mniejszych.
Park kieszonkowy to „punktowa”, ale skuteczna forma działania, aby stworzyć bardziej przyjaznego miejsca zamieszkania to coraz bardziej rozwijająca się forma zagospodarowania przestrzeni. Czy park kieszonkowy może być „lasem kieszonkowym”? Obecnie coraz więcej mówi się i pojawiają się w przestrzeni miejskiej realizacje oparte na sposobie tworzenia zieleni w oparciu o metodę Miyawakiego, Akira Miyawaki to japoński botanik i ekolog roślin, który szczególnie interesuje się fitosocjologią, czyli wzajemnym oddziaływaniem gatunków roślin w społecznościach. Kluczową zasadą tej metody jest wykorzystanie gatunków drzew, które naturalnie występują na danym obszarze i które współpracują ze sobą, tworząc zróżnicowaną, wielowarstwową społeczność leśną. W kolejnym artykule
Mapa parków kieszonkowych
Zaangażowanie miejskich Zarządów Zieleni w tworzenie skoordynowanego planu zagospodarowania dostępnych terenów parkami kieszonkowymi, podobnie jak akcja „Ogrody Krakowian” w Krakowie to odpowiedzialne podejście do kształtowania przestrzeni. Dzięki takiemu podejściu może powstać swego rodzaju mapa parków w mieście i umożliwić budowę zielonej infrastruktury z szerszej perspektywy. Właśnie takie z góry założone „łączenie się” obszarów zieleni ze sobą sprzyja wzmacnianiu bioróżnorodności, jakże potrzebnej, szczególnie w mieście.
Poza szerszym urbanistycznym spojrzeniem na parkowe inicjatywy, takie podejście pozwala na merytoryczny i praktyczny udział fachowców z wielu dziedzin: jak dendrologia, szkółkarstwo, architektura krajobrazu czy urbaniści. A przy okazji zamówień publicznych na wyposażenie parków możliwe są również oszczędności finansowe z samego efektu skali. Zamówienia materiału roślinnego czy elementów wyposażenia jak: ławki, siedziska, urządzenia do siłowni czy placów zabaw składane z wyprzedzeniem i w większych ilościach pozwala nie tylko osiągnąć niższe ceny, ale również wyłonić sprawdzonych dostawców gwarantujących najwyższą jakość. A wysoka jakość pozwoli mieszkańcom dłużej cieszyć się mikro zielenią tuż obok miejsca zamieszkania.
Adaptacja do zmian klimatycznych
Odbiór społeczny parków kieszonkowych jest pozytywny, trend rosnący, wręcz mierzalne dobroczynne korzyści na jakość życia. Bardzo ważne jednak jest to, aby decydenci takich rozwiązań uwzględniali te założenia w dłuższym dystansie czasowym. Wówczas konieczne jest uwzględnienie wymaganej pielęgnacji roślinności przez minimum 3 lata od założenia, czy bieżąca konserwacja urządzeń. W kontekście zieleni, również jej dobór staje się kluczowy. Gatunki roślin powinny być dopasowane siedliskowo i pokrojowo w dostępnej przestrzeni, tak aby zapewnić im jak najlepszy rozwój, z jak najmniejszym zaangażowaniem kosztownych działań pielęgnacyjnych. Dobrze dobrane drzewa, krzewy, byliny, też z grupy synantropijnych posadzone w swoim siedlisku dadzą sobie radę nawet w coraz częstszych okresach suszy czy ulewnych deszczy. Mini park może stworzyć mini zespół ludzi, ale wspaniale byłoby, aby znaleźli się w nim specjaliści od kształtowania krajobrazu, uwzględniający wszechobecne obciążenie klimatu.
Tekst: Agencja Promocji Zieleni na podstawie:
Park kieszonkowy – co to jest? W Polsce przybywa parków kieszonkowych – muratorplus.pl
Park kieszonkowy – rynekpierwotny.pl
Park kieszonkowy – Wikipedia, wolna encyklopedi
Zdjęcia: Oktawia Wasilewska
Park Motyli, park kieszonkowy na warszawskim Ursynowie w odsłonie poza sezonem
Kieszonkowa aranżacja przestrzeni przy Urzędzie Dzielnicy Wilanów w Warszawie
