Fot. Oktawia Wasielewska
22.10.2024
Inwentaryzacja dostarcza konkretnych danych ułatwiających podejmowanie decyzji dotyczących istniejącego drzewostanu – jego ochrony, pielęgnacji, przesadzeń lub wycinek konkretnych okazów. Ma to zasadnicze znaczenie przy miejskich planach inwestycyjnych. Pożądanym celem powinno być zachowanie równowagi pomiędzy rozwojem urbanistycznym a ochroną terenów zielonych.
W oparciu o wyniki inwentaryzacji tworzone i wdrażane są harmonogramy pielęgnacji drzewostanu z planami pozostawienia bez działań, cięć pielęgnacyjnych, leczenia ran po cięciach, wzmacniania stabilności drzew oraz ochrony przed szkodnikami. Coraz częściej warunkiem koniecznym w działaniach inwestycyjnych i publicznych przetargach jest przeprowadzenie inwentaryzacji dendrologicznej oraz objęcie ochroną istniejącej zieleni ochroną podczas realizacji, zgodnie z uzgodnionymi z ekspertami standardami, np. Zielonymi Standardami Zarządu Zieleni Warszawy dostępnymi tu: zzw.waw.pl/baza-wiedzy/zielone-standardy/?b=43
Wynikiem inwentaryzacji, najlepiej przeprowadzanej regularnie jest również pomoc w identyfikacji drzew o szczególnym znaczeniu przyrodniczym, historycznym czy krajobrazowym dla danej lokalizacji. Na terenach zabytkowych czy historycznych, inwentaryzacja dendrologiczna pozwala na zachowanie oryginalnych założeń parkowych. Okazy uznane za pomniki przyrody otrzymują prawną ochronę.
W kontekście zmian klimatycznych dobroczynna rola drzew jest bezdyskusyjna. Drzewa, zwłaszcza te stare i o dużych rozmiarach, a także te już martwe są niezastąpionymi siedliskami dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Proces inwentaryzacji umożliwia identyfikację cennych ekosystemów oraz ich skuteczną ochronę, wspierając tym bioróżnorodność terenu.
Inwentaryzacja dendrologiczna może wspomóc proces tworzenia korytarzy ekologicznych, które umożliwiają migrację zwierząt i roślin w środowisku zurbanizowanym. W tej roli przykładowe aleje drzew jako ciągi zieleni wzdłuż dróg lub ścieżek rowerowych, mogą potencjalnie łączyć większe tereny zielonych przestrzeni miejskich.
Inwentaryzacja dendrologiczna umożliwia przyrodniczą ocenę drzewostanu z perspektywy jego funkcji ekologicznych. Wśród najcenniejszych są: regulacja mikroklimatu miejskiego i redukcja efektu miejskiej wyspy ciepła. Drzewa przyczyniają się do obniżania temperatury, dają cień, poprawiają jakość powietrza „pochłaniając” CO2 i zanieczyszczenia. Ważnym aspektem jest zdolność drzew do regulacji warunków glebowych, chroniąc ją przed erozją, czy zdolność do poprawy retencji wody, tam, gdzie problem zalewania ulic i podtopień może być bardziej dotkliwy.
Nowoczesne techniki inwentaryzacji dendrologicznej znacząco zmieniają sposób, w jaki monitoruje się drzewostan i nim zarządza w przestrzeni miejskiej, lasach czy parkach. Wraz z oczywistym postępem technologicznym, tradycyjne metody opierające się na ręcznych pomiarach i ocenach – z pewnością nigdy niezastępowalne – są coraz częściej wspierane przez zaawansowane narzędzia. Ułatwiają przeprowadzenie precyzyjnego procesu w optymalny czasowo sposób, czy też pozwalają na zwiększenie zakresu danych.
Dobrze znany GIS (ang. Geographic Information System) umożliwia zbieranie danych przestrzennych i ich wizualizację na mapach cyfrowych. Każde drzewo czy grupa krzewów mogą być przypisane do konkretnych punktów na mapie, co ułatwia monitorowanie ich stanu, gospodarowanie nimi, czy też planowanie prac pielęgnacyjnych. Integracja danych z innych źródeł, np. różnego typu mapami infrastruktury miejskiej umożliwia efektywne kompleksowe działania.
Dzięki wykorzystaniu dronów oraz technologii zdjęć fotogrametrycznych możliwe jest tworzenie trójwymiarowych modeli terenu oraz drzew. Ułatwia to nie tylko ocenę struktury korony i ogólnego stanu drzewa, ale także identyfikację zagrożeń, takich jak nadmierne zagęszczenie drzewostanu lub ryzyko powalenia. Możliwa jest ocena kondycji drzew z trudnodostępnych miejsc np. na stromych zboczach, w lasach czy na obszarach zalewowych, w tym też wykrywanie chorób, niewidocznych z poziomu gruntu. Technologia LIDAR (ang. Light Detection and Ranging) z wykorzystaniem lotniczego skanowania laserowego (ang. Airborne Laser Scanning), pozwala na precyzyjne mapowanie struktury drzewostanu w trójwymiarze, umożliwiając tworzenie różnorodnych modeli, dla różnych pięter roślinności.
Dzięki zastosowaniu specjalistycznych narzędzi diagnostycznych, takich jak tomografy akustyczne czy wideoendoskopy, możliwa jest ocena stanu wewnętrznego drzewa, jego stabilności bez konieczności uszkadzania – jedynie przez małe nacięcie. Wykrywa się w ten sposób wczesne sygnały o problemach, jak próchnica, grzyby czy szkodniki, co umożliwia szybką interwencję z działaniami ochronnymi (np. poprawę jakości ściółki, zastosowanie lin zabezpieczających lub podpór) i tym samym przedłużenie życia drzew.
Współcześnie możliwe jest komputerowe modelowanie i analiza danych dla drzewostanu uwzględniających zmiany klimatyczne, okresy susz czy intensywnych opadów, a także symulację wzrostu koron (np. w zwartej tkance miejskiej).
W Warszawie, dzięki prowadzeniu szczegółowych badań i pomiarów dostępne jest wyjątkowe narzędzie. Powstała tzw. Warszawska Mapa Drzew – ogólnodostępna baza, z której mogą korzystać branżyści, naukowcy, a także mieszkańcy. Każdy może śledzić stan drzew w swojej okolicy, zgłaszać problemy jak złamane gałęzie, uszkodzenia mechaniczne czy choroby.
Porządny proces inwentaryzacji obejmuje oczywiście krzewy i opis roślinności runa, stanowiące kluczowe składowe wszelkich ekosystemów. To one mają ważną rolę ochronną, estetyczną i krajobrazową. W miastach krzewy pełnią często funkcję naturalnych barier dźwiękochłonnych i osłon.
Krzewy i roślinność runa uzupełniając wysoki drzewostan zapewniają siedliska dla wielu gatunków roślin, zwierząt i owadów. Runo pełni funkcję ochronną gleby, zabezpieczając ją przed erozją i regulując jej wilgotność, co bezpośrednio wpływa na optymalizację warunków glebowych dla rosnących tam drzew. Niepokojące zmiany zauważone w runie mogą być sygnałem przyszłych niekorzystnych zmian w drzewostanie. Przy współczesnym projektowaniu i próbie odtwarzania ekosystemów to właśnie dokładna analiza gleby, runa, podszytu, czyli „zrozumienie” siedliska jest kluczem do udanego procesu przywrócenia równowagi ekologicznej terenu.
Inwentaryzacja dendrologiczna jest ważna w ochronie środowiska naturalnego, zarządzaniu terenami zielonymi oraz adaptacji miast do zmian klimatycznych.
Jednak wciąż ogromnym wyzwaniem jest zapewnienie koniecznych zasobów finansowych i kadrowych do jej prowadzenia i to regularnie. Postęp technologiczny oczywiście przyspieszył ten proces, ale wciąż zaangażowanie specjalistów z zakresu dendrologii, botaniki, ekologii oraz zarządzania zielenią jest niezastąpione.
Na rynku oferuje się coraz więcej specjalistycznych usług dendrologicznych i różnorodnych komercyjnych rozwiązań związanych z analizą drzewostanu na zastanym terenu. Niewątpliwym kierunkiem rozwoju będzie dalsza automatyzacja procesów zbierania i analizowania danych, co pozwoli na jeszcze bardziej precyzyjne i rozsądne zarządzanie zasobami przyrodniczymi w miastach.
Inwentaryzacja dendrologiczna powinna stać się integralnym elementem polityki klimatycznej, gdyż jest niezbędna do monitorowania postępów w realizacji celów zawartych w planach adaptacji do zmian klimatu – redukcji emisji CO2, poprawie jakości powietrza, retencji wody czy tez zwalczania gatunków inwazyjnych. Dobroczynna rola drzew w tym procesie to fakt. Dlatego najlepiej wiedzieć o nich prawie wszystko!
Tekst i zdjęcia:
Oktawia Wasielewska
Dyplomowana projektantka ogrodów
Certyfikowana specjalistka terenów zieleni
Członkini Zarządu SAK
Tekst inspirowany:
Zmapowali wszystkie drzewa i mieszkańcy chcą ich teraz więcej | Miasto 2077 – Green is Good
Analizy teledetekcyjne, geodezyjna inwentaryzacja drzew – GISPRO
Logistics Manager – Pierwsza w Europie komercyjna inwentaryzacja w pełni autonomicznym dronem made in Poland (logistics-manager.pl)
Strona główna | Oprogramowanie i sprzęt do inwentaryzacji zieleni (arbomap.eu)
Geodezyjna inwentaryzacja drzew – jak ją skutecznie przeprowadzić? – Srodowisko.pl
Serwis map: mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=zielen
Niecodzienne usługi geodezyjne – czym jest inwentaryzacja zieleni? – GEO4MAT
Inwentaryzacja zieleni w programie ARBOMAP – Geopryzmat
Inwentaryzacja dendrologiczna to złożony sposób badania, dokumentowania i oceny stanu drzew na wybranym terenie. Pewnym jest, że odgrywa istotną rolę w planowaniu przestrzennym, działaniach związanych z ochroną przyrody, a także w zarządzaniu zielenią miejską. Jest podstawą do podejmowania wyważonych decyzji w zakresie ochrony drzew, spełniających estetyczne, społeczne i coraz częściej ekologiczne funkcje.
W obliczu presji zmian klimatycznych i intensywnej urbanizacji inwentaryzacja dendrologiczna nabiera szczególnego znaczenia jako narzędzie ochrony zasobów przyrodniczych. Każda roślina zasługuje na porządną inwentaryzację!
Wsparcie w zarządzaniu zielenią miejską
Inwentaryzacja dostarcza konkretnych danych ułatwiających podejmowanie decyzji dotyczących istniejącego drzewostanu – jego ochrony, pielęgnacji, przesadzeń lub wycinek konkretnych okazów. Ma to zasadnicze znaczenie przy miejskich planach inwestycyjnych. Pożądanym celem powinno być zachowanie równowagi pomiędzy rozwojem urbanistycznym a ochroną terenów zielonych.
Ogród Chwastowy w Krakowie. Precyzyjna inwentaryzacja jest projektowym punktem wyjścia pozwalającym chronić istniejący drzewostan i adaptować planowane działania inwestycyjne do warunków w terenie. Fot. Oktawia Wasielewska
W oparciu o wyniki inwentaryzacji tworzone i wdrażane są harmonogramy pielęgnacji drzewostanu z planami pozostawienia bez działań, cięć pielęgnacyjnych, leczenia ran po cięciach, wzmacniania stabilności drzew oraz ochrony przed szkodnikami. Coraz częściej warunkiem koniecznym w działaniach inwestycyjnych i publicznych przetargach jest przeprowadzenie inwentaryzacji dendrologicznej oraz objęcie ochroną istniejącej zieleni ochroną podczas realizacji, zgodnie z uzgodnionymi z ekspertami standardami, np. Zielonymi Standardami Zarządu Zieleni Warszawy dostępnymi tu: zzw.waw.pl/baza-wiedzy/zielone-standardy/?b=43
Wynikiem inwentaryzacji, najlepiej przeprowadzanej regularnie jest również pomoc w identyfikacji drzew o szczególnym znaczeniu przyrodniczym, historycznym czy krajobrazowym dla danej lokalizacji. Na terenach zabytkowych czy historycznych, inwentaryzacja dendrologiczna pozwala na zachowanie oryginalnych założeń parkowych. Okazy uznane za pomniki przyrody otrzymują prawną ochronę.
Wsparcie dla przyrody
W kontekście zmian klimatycznych dobroczynna rola drzew jest bezdyskusyjna. Drzewa, zwłaszcza te stare i o dużych rozmiarach, a także te już martwe są niezastąpionymi siedliskami dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Proces inwentaryzacji umożliwia identyfikację cennych ekosystemów oraz ich skuteczną ochronę, wspierając tym bioróżnorodność terenu.
Inwentaryzacja dendrologiczna może wspomóc proces tworzenia korytarzy ekologicznych, które umożliwiają migrację zwierząt i roślin w środowisku zurbanizowanym. W tej roli przykładowe aleje drzew jako ciągi zieleni wzdłuż dróg lub ścieżek rowerowych, mogą potencjalnie łączyć większe tereny zielonych przestrzeni miejskich.
Inwentaryzacja dendrologiczna umożliwia przyrodniczą ocenę drzewostanu z perspektywy jego funkcji ekologicznych. Wśród najcenniejszych są: regulacja mikroklimatu miejskiego i redukcja efektu miejskiej wyspy ciepła. Drzewa przyczyniają się do obniżania temperatury, dają cień, poprawiają jakość powietrza „pochłaniając” CO2 i zanieczyszczenia. Ważnym aspektem jest zdolność drzew do regulacji warunków glebowych, chroniąc ją przed erozją, czy zdolność do poprawy retencji wody, tam, gdzie problem zalewania ulic i podtopień może być bardziej dotkliwy.
Inwentaryzacja pozwala na określnie stanu zdrowotności drzewostanu i planowanych bądź celowo nieplanowanych działań pielęgnacyjnych. Wejście do strefy przyrody, oddanej tylko przyrodzie w Parku Fosa i Stoki Cytadeli na warszawskim Żoliborzu. Fot. Oktawia Wasielewska
Wsparcie nowoczesną technologią
Nowoczesne techniki inwentaryzacji dendrologicznej znacząco zmieniają sposób, w jaki monitoruje się drzewostan i nim zarządza w przestrzeni miejskiej, lasach czy parkach. Wraz z oczywistym postępem technologicznym, tradycyjne metody opierające się na ręcznych pomiarach i ocenach – z pewnością nigdy niezastępowalne – są coraz częściej wspierane przez zaawansowane narzędzia. Ułatwiają przeprowadzenie precyzyjnego procesu w optymalny czasowo sposób, czy też pozwalają na zwiększenie zakresu danych.
Dobrze znany GIS (ang. Geographic Information System) umożliwia zbieranie danych przestrzennych i ich wizualizację na mapach cyfrowych. Każde drzewo czy grupa krzewów mogą być przypisane do konkretnych punktów na mapie, co ułatwia monitorowanie ich stanu, gospodarowanie nimi, czy też planowanie prac pielęgnacyjnych. Integracja danych z innych źródeł, np. różnego typu mapami infrastruktury miejskiej umożliwia efektywne kompleksowe działania.
Dzięki wykorzystaniu dronów oraz technologii zdjęć fotogrametrycznych możliwe jest tworzenie trójwymiarowych modeli terenu oraz drzew. Ułatwia to nie tylko ocenę struktury korony i ogólnego stanu drzewa, ale także identyfikację zagrożeń, takich jak nadmierne zagęszczenie drzewostanu lub ryzyko powalenia. Możliwa jest ocena kondycji drzew z trudnodostępnych miejsc np. na stromych zboczach, w lasach czy na obszarach zalewowych, w tym też wykrywanie chorób, niewidocznych z poziomu gruntu. Technologia LIDAR (ang. Light Detection and Ranging) z wykorzystaniem lotniczego skanowania laserowego (ang. Airborne Laser Scanning), pozwala na precyzyjne mapowanie struktury drzewostanu w trójwymiarze, umożliwiając tworzenie różnorodnych modeli, dla różnych pięter roślinności.
Dzięki zastosowaniu specjalistycznych narzędzi diagnostycznych, takich jak tomografy akustyczne czy wideoendoskopy, możliwa jest ocena stanu wewnętrznego drzewa, jego stabilności bez konieczności uszkadzania – jedynie przez małe nacięcie. Wykrywa się w ten sposób wczesne sygnały o problemach, jak próchnica, grzyby czy szkodniki, co umożliwia szybką interwencję z działaniami ochronnymi (np. poprawę jakości ściółki, zastosowanie lin zabezpieczających lub podpór) i tym samym przedłużenie życia drzew.
Współcześnie możliwe jest komputerowe modelowanie i analiza danych dla drzewostanu uwzględniających zmiany klimatyczne, okresy susz czy intensywnych opadów, a także symulację wzrostu koron (np. w zwartej tkance miejskiej).
W Warszawie, dzięki prowadzeniu szczegółowych badań i pomiarów dostępne jest wyjątkowe narzędzie. Powstała tzw. Warszawska Mapa Drzew – ogólnodostępna baza, z której mogą korzystać branżyści, naukowcy, a także mieszkańcy. Każdy może śledzić stan drzew w swojej okolicy, zgłaszać problemy jak złamane gałęzie, uszkodzenia mechaniczne czy choroby.
Serwis map Miasta st. Warszawy. Kompleksowa platforma dla warszawskiej zieleni. Możliwość weryfikacji składu gatunkowego, wiekowego drzewostanu, określenia lokalizacji okazów pomnikowych. Powyżej Park Pole Mokotowskie, po lewej widoczna zabytkowa aleja lip wzdłuż ul. Żwirki i Wigury w Warszawie. Źródło: mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=zielen
Nie tylko drzewa!
Porządny proces inwentaryzacji obejmuje oczywiście krzewy i opis roślinności runa, stanowiące kluczowe składowe wszelkich ekosystemów. To one mają ważną rolę ochronną, estetyczną i krajobrazową. W miastach krzewy pełnią często funkcję naturalnych barier dźwiękochłonnych i osłon.
Krzewy i roślinność runa uzupełniając wysoki drzewostan zapewniają siedliska dla wielu gatunków roślin, zwierząt i owadów. Runo pełni funkcję ochronną gleby, zabezpieczając ją przed erozją i regulując jej wilgotność, co bezpośrednio wpływa na optymalizację warunków glebowych dla rosnących tam drzew. Niepokojące zmiany zauważone w runie mogą być sygnałem przyszłych niekorzystnych zmian w drzewostanie. Przy współczesnym projektowaniu i próbie odtwarzania ekosystemów to właśnie dokładna analiza gleby, runa, podszytu, czyli „zrozumienie” siedliska jest kluczem do udanego procesu przywrócenia równowagi ekologicznej terenu.
Inwentaryzacja dendrologiczna wszystkich pięter roślinności – czasami czasochłonna i trudna pozwala na określenie zbiorowiska roślinnego w terenie. Tak, aby podczas modernizacji przestrzeni nie utracić cennych przyrodniczo siedlisk oraz dokonać fitosocjologicznego doboru projektowanej roślinności. Fragment Parku Fort Bema na warszawskim Bemowie. Fot. Oktawia Wasielewska
Porządne wyzwania
Inwentaryzacja dendrologiczna jest ważna w ochronie środowiska naturalnego, zarządzaniu terenami zielonymi oraz adaptacji miast do zmian klimatycznych.
Jednak wciąż ogromnym wyzwaniem jest zapewnienie koniecznych zasobów finansowych i kadrowych do jej prowadzenia i to regularnie. Postęp technologiczny oczywiście przyspieszył ten proces, ale wciąż zaangażowanie specjalistów z zakresu dendrologii, botaniki, ekologii oraz zarządzania zielenią jest niezastąpione.
Na rynku oferuje się coraz więcej specjalistycznych usług dendrologicznych i różnorodnych komercyjnych rozwiązań związanych z analizą drzewostanu na zastanym terenu. Niewątpliwym kierunkiem rozwoju będzie dalsza automatyzacja procesów zbierania i analizowania danych, co pozwoli na jeszcze bardziej precyzyjne i rozsądne zarządzanie zasobami przyrodniczymi w miastach.
Inwentaryzacja dendrologiczna powinna stać się integralnym elementem polityki klimatycznej, gdyż jest niezbędna do monitorowania postępów w realizacji celów zawartych w planach adaptacji do zmian klimatu – redukcji emisji CO2, poprawie jakości powietrza, retencji wody czy tez zwalczania gatunków inwazyjnych. Dobroczynna rola drzew w tym procesie to fakt. Dlatego najlepiej wiedzieć o nich prawie wszystko!
Tekst i zdjęcia:
Oktawia Wasielewska
Dyplomowana projektantka ogrodów
Certyfikowana specjalistka terenów zieleni
Członkini Zarządu SAK
Tekst inspirowany:
Zmapowali wszystkie drzewa i mieszkańcy chcą ich teraz więcej | Miasto 2077 – Green is Good
Analizy teledetekcyjne, geodezyjna inwentaryzacja drzew – GISPRO
Logistics Manager – Pierwsza w Europie komercyjna inwentaryzacja w pełni autonomicznym dronem made in Poland (logistics-manager.pl)
Strona główna | Oprogramowanie i sprzęt do inwentaryzacji zieleni (arbomap.eu)
Geodezyjna inwentaryzacja drzew – jak ją skutecznie przeprowadzić? – Srodowisko.pl
Serwis map: mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=zielen
Niecodzienne usługi geodezyjne – czym jest inwentaryzacja zieleni? – GEO4MAT
Inwentaryzacja zieleni w programie ARBOMAP – Geopryzmat
