Fot. Materiały prasowe Gleba jako podstawa projektowania ekosystemowego | WAK 2023
Dbanie o glebę to jedno z najważniejszych wyzwań naszych czasów. Zdrowa gleba to koło ratunkowe w pogłębiającym się kryzysie klimatycznym i zanikaniu różnorodności biologicznej. Zdrowa gleba to też podstawa w projektowaniu prawdziwie bioróżnorodnych dachów. To dlatego tegoroczna konferencja WAK została poświęcona właśnie jej.
Konferencja organizowana przez Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu rozpoczęła się 9 listopada wizytami w kilku ciekawych realizacjach zieleni miejskiej w Krakowie. Uczestnicy mieli okazję odwiedzić Park im. Wisławy Szymborskiej, Las Miyawaki, Kamieniołom Libana, Ogrody Krakowian „Ogród Chwastowy”, Zakrzówek, Park Reduta, Centrum Edukacji Gleboznawczej – Muzeum Gleb. Wycieczkę poprowadzili Kasper Jakubowski, Małgorzata Tujko, Marcin Gajda oraz Łukasz Pawlik. Klamrą zamykającą tegoroczny zjazd była konferencja, która odbyła się 10 listopada.
WYSTAWA IFLA Europe
Jednym z wydarzeń towarzyszącej konferencji była Wystawa IFLA Europe. Celem wystawy było ukazanie roli architektów krajobrazu we współczesnym kształtowaniu przestrzeni. Wystawa prezentowała projekty z europejskiego kontekstu, a szczególnie wyróżniała się prezentacja polskich inicjatyw. Opowieści o tych projektach przedstawiali sami autorzy: Marcin Gajda z 'Pracowni Architektury Krajobrazu’, Angelika Kuśmierczyk-Jędrzak z 'a+f projektowanie przestrzeni’ oraz Urszula Forczek-Brataniec z 'eM4 Pracownia Architektury Brataniec’. Otwarcie wystawy poprowadziła Urszula Forczek-Brataniec. Organizatorem wydarzenia było IFLA Europe, europejskie skrzydło najstarszej organizacji zrzeszającej architektów krajobrazu na świecie.
KONFERENCJA: Gleba jako podstawa projektowania ekosystemowego
10 listopada podczas konferencji eksperci, naukowcy i przedstawiciele firm zielonej branży opowiedzieli m.in. o: glebowej sieci pokarmowej, znaczącej roli ‘liściówki’, dżdżownic czy mikoryzy w zapewnieniu właściwych parametrów w glebie, o sile lokalnych działań społecznych, potędze bioróżnorodności w remediacji warunków glebowych, a także przydatności analiz gleby w projektowaniu. Nie zabrakło także spojrzenia z perspektywy branży szkółkarskiej i inspiracji z realizacji zielonych dachów.
Jak powinna wyglądać modelowa przestrzeń miejska? W środowisku architektów i architektów krajobrazu od lat trwają debaty na ten temat. Warto przyjrzeć się projektantom, którzy do tego zagadnienia podchodzą nieszablonowo i refleksyjnie. Szerokim echem podczas konferencji odbiło się wystąpienie architektów z Grupy CENTRALA, czyli Małgorzaty Kuciewicz i Simone De Iacobis, którzy opowiadali o liściówce i przywracaniu hydrobotaniki do architektury.
Czym zajmuje się Grupa CENTRALA?
Centrala skupia się nie tylko na projektowaniu, ale także na poszerzaniu debaty o architekturze, inspiracji, interdyscyplinarnych działaniach związanych z architekturą i dizajnem oraz tworzeniu projektów artystycznych służących krytycznej wypowiedzi na temat polskiej przestrzeni. To warszawska pracownia architektoniczno-badawcza, która zajmuje się reinterpretacją i interwencjami przestrzennymi mającymi na celu odnowienie języka architektury. W swojej praktyce badawczej monitorują relacje między architekturą a zjawiskami naturalnymi. Postrzegają architekturę jako proces, traktując grawitację, cyrkulację wody oraz zjawiska atmosferyczne i astronomiczne jako materiały budowlane.
Zainteresowani pamięcią i materialnością architektury, CENTRALA stymuluje debatę publiczną na temat ochrony powojennego dziedzictwa architektonicznego. Czerpiąc ze spuścizny warszawskich projektantów (takich jak Zofia i Oskar Hansenowie, Viola i Jacek Damięccy czy Alina Scholz), przywracają zapomnianą wiedzę architektoniczną: gramatykę polskich projektów wystawienniczych z lat 50. i 60. ubiegłego wieku, wspólne słownictwo powojennego modernizmu czy wykorzystanie hydrobotaniki w architekturze – czytamy na stronie pracowni.
Grupa została założona w 2001 roku przez Krzysztofa Banaszewskiego, Małgorzatę Kuciewicz, Jana Strumiłłę i Jakuba Szczęsnego. Obecnie tworzą ją Małgorzata Kuciewicz i Simone De Iacobis, którzy współpracują z architektami, dizajnerami, artystami i ekspertami z różnych dziedzin nauki. Centrala jest przekonana, że projektowanie to proces twórczy, który nie może odbywać się w oderwaniu od współczesnej myśli filozoficznej i innych dziedzin sztuki.
Założyciele grupy mieli na celu zmianę zaniedbanej rzeczywistości Warszawy pod koniec lat 90. XX wieku poprzez podejmowanie działań mających na celu poprawę przestrzeni miejskiej. Chcieli pełnić rolę komentatora i wskazywać kierunki rozwoju, przeciwdziałając jednocześnie bezkrytycznemu podejściu wielu architektów do rzeczywistości. Centrala ma na koncie projekty, takie jak tymczasowy obiekt Ohel, zaprojektowany w miejscu przyszłego Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie, czy rewitalizacja pawilonu kasowego stacji Warszawa-Powiśle. Jednak większość działań grupy to badania, analizy, tworzenie bazy wiedzy i zbieranie refleksji na temat przestrzeni miejskiej. Grupa skupia się także na badaniach historycznych, naukowych i praktycznych związanych z relacją między środowiskiem miejskim a przyrodą. Projekty takie jak „Uśmiech Warszawy” czy wystawa „Amplifikacja natury” podczas Biennale Architektury w Wenecji eksplorują te zagadnienia.
Centrala angażuje się także w działania międzynarodowe, współpracując z badaczami i artystami z różnych krajów. Ich projekty obejmują m.in. eksperymenty z przestrzenią pomiędzy budynkami w Stuttgarcie oraz projektowanie wystaw we współpracy z muzeami i instytucjami kultury. W ostatnich latach grupa skupiła się na architekturze w kontekście zjawisk fizycznych, takich jak klimat, grawitacja czy zmienność pór roku. Badają również obecność natury w mieście i wpływ tej relacji na środowisko miejskie.
Projektowanie przestrzeni do dyskusji
Poprzez swoje nietypowe podejście do projektowania i działalności interdyscyplinarnej Centrala stara się nie tylko realizować projekty materialne, ale przede wszystkim tworzyć przestrzeń do dyskusji i refleksji na temat współczesnej przestrzeni miejskiej. Jako grupa projektowa, aktywnie uczestniczą w różnorodnych przedsięwzięciach związanych z architekturą, designem i sztuką. Ich interdyscyplinarne podejście sprawia, że nie ograniczają się jedynie do tradycyjnego projektowania, ale angażują się również w badania, eksploracje i twórcze działania artystyczne.
Edukacja architektoniczna, skierowana zarówno do studentów projektowania, jak i szerszej publiczności, stanowi ważną część praktyki CENTRALA. Warsztaty, wykłady i spacery oferują możliwość bezpośredniego zaangażowania się w przestrzeń architektoniczną i miejską oraz czerpania koncepcji architektonicznych z uważnej obserwacji i praktycznego doświadczenia – czytamy.
W ramach swoich badań grupa przygląda się również relacjom między środowiskiem miejskim a przyrodą. Eksplorują hydrologię Warszawy, badając budowę gruntów, na których zlokalizowane jest miasto, oraz przywracając pamięć o historycznych elementach, takich jak donice na roślinność wodną zaprojektowane w latach 60. XX wieku. Podejmują się także działań praktycznych, jak odtwarzania oczek wodnych w donicach z tamtego okresu, co ma na celu podkreślenie roli natury w przestrzeni miejskiej.
Współpraca z artystami, jak np. instalacja „Amplifikacja natury” stworzona we współpracy z rzeźbiarką Izą Tarasewicz, pokazuje, jak grupa integruje sztukę, architekturę i naukę. Wystawa ta, prezentowana na Międzynarodowym Biennale Architektury w Wenecji, pokazuje, jak architektura wzmacnia siły naturalne i jest nierozerwalnie związana jest z przyrodą. Projekt „Thick Space” w Stuttgarcie, realizowany razem z futurologami z Amsterdamu, eksperymentuje z postrzeganiem przestrzeni między budynkami, uwydatniając te pozornie „niewidzialne” obszary. Grupa podkreśla, że przestrzeń nie powinna być definiowana jedynie przez jej fizyczne granice, lecz także przez to, co się w niej zawiera.
