WYSTAWA ANTROPOCEN DAJE DO MYŚLENIA… NAD WSPÓŁCZESNYM MIASTEM
ANTROPOCEN – CZY TO JUŻ NOWA EPOKA?
Antropocen to era człowieka i zmian antropologicznego pochodzenia. Termin został zaproponowany w 2000 r. przez laureata Nagrody Nobla z dziedziny chemii (1995 r.) Paula Crutzena. Jest związane z negatywnym wpływem działalności człowieka na funkcjonowanie procesów przyrodniczych zachodzących w skali całego świata. Określenie pochodzi od greckiego słowa anthropos czyli człowiek.
Obecność wszędobylskiego plastiku, mnogości materiałów syntetycznych na ziemi oraz wyniki regularnych testów nuklearnych skłaniają świat nauki do konkretnego oddzielenia się od dotychczasowych dziejów halocenu. Antropocen jest widoczny wszędzie – w wodzie, glebie i powietrzu.
Miasta to wielkie obciążenie dla środowiska. W miastach przemysł budowlany i użytkowanie budynków odpowiadają za ponad ⅓ światowych emisji CO2, jednej z głównych przyczyn zmiany klimatu i przez to globalnego ocieplenia. W miastach zaburzone zostają naturalne cykle przyrody, emitowane są zanieczyszczenia i przekształca się kolejne obszary w tkankę miejską. Faktem jest jednak, że właśnie architektura to integralna część przestrzeni miejskiej, w ogóle umożliwiająca człowiekowi funkcjonowanie.
WYSTAWA W ZODIAKU UŚWIADAMIA i DAJE NADZIEJE
Jesienią 2022 w Pawilonie Architektury Zodiaku Warszawskim odbyła się Wystawa Antropocen. Organizatorem wydarzenia był Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, który zaprosił do prezentacji swoich prac, a także prelekcji i warsztatów, wielu twórców, na co dzień zaangażowanych w działania proekologiczne w polskich miastach. Projektanci szukali sposobów takiego projektowania i funkcjonowania architektury, które nie tylko nie szkodziłyby planecie, lecz także miałyby potencjał regenerujący dla środowiska. Pokazane koncepcje udowadniają, że inne tworzenie przestrzeni i architektura są możliwe. Celem artystycznym było, aby osoby odwiedzające wystawę, nie odchodziły z poczuciem beznadziei, ale z przekonaniem, że wciąż możemy zatrzymać lub ograniczyć dalszą degradację środowiska.
Do rozmów zaproszono autorki i autorów instalacji odpowiadających na wyzwania znajdujące się w obszarach: krajobraz, woda i przekształcenia gruntów. Marta Tomasiak zrealizowała instalację “Mądrość ogrodu”, w której krajobraz potraktowany był jako odbicie systemu społeczno-ekonomicznego. Barbara Nawrocka i Dominika Wilczyńska z Miastopracowni w pracy “Nieciecz” podjęły temat samoregulacji rzek w kontekście siedlisk ryb. “Nie-ludzka rewitalizacja” Krzysztofa Janasa i Jana Szeligi to spekulacja na temat ekologicznego potencjału terenów opuszczonych w kontekście kurczących się miast.
W ZIELENI WIELKA NADZIEJA
Projekt instalacji “Re-natura”, którego autorem jest związany z Fundacją „Dzieci w Naturę”, architekt i edukator – Kasper Jakubowski, był odpowiedzią na zaobserwowany problem: globalne załamanie się bioróżnoroności. Według autora może nim być właśnie proces renaturyzacji czyli odbudowy ekosystemów zgodny z założeniem, że większa różnorodność, to większa stabilność. Architekt w swojej codziennej pracy popularyzuje pojęcie „czwartej przyrody” w kontekście miejskiej przestrzeni. W swojej instalacji wykorzystał rośliny łąk ruderalnych (tzn. Czwartej przyrody), w oparciu o badania flory ruin powojennej Warszawy prof. Kobendzy — to dzięki Fundacji Kwietnej. Co ciekawe mech w instalacji nie został przeniesiony z lasu i chronionych stanowisk… tylko z asfaltu, z jednego z krakowskich i zapomnianych nieużytków. Ten mech w takich warunkach jest wstanie przetrwać wszystko, jest w nim również cały krakowski smog.
„Materiał roślinny” do ekspozycji pochodził z 20 różnych terenów poprzemysłowych w Polsce. Rośliny rosły na hałdach, w nieczynnych częściach portów, zamkniętych fabrykach i kamieniołomach.
Źródło: https://niaiu.pl/wp-content/uploads/2022/10/Antropocen_8-scaled.jpg
Źródło: https://niaiu.pl/wp-content/uploads/2022/10/Antropocen_9-scaled.jpg
Wystawie towarzyszyła premiera katalogu: „Antropocen. W stronę architektury regenerującej.” 25 twórców wystawy opisało swoje projekty w kontekście współczesnych wyzwań wobec katastrofy środowiskowej i umożliwiło ich zrozumienie. Architekturę postrzegamy nie tylko jako efekt globalnych i lokalnych zmian w relacji człowieka z przyrodą, lecz także jako narzędzie kształtujące ten związek. Prezentujemy współczesne i historyczne projekty, realizacje i technologie, które wpływają na środowisko życia wszystkich gatunków i bytów.
Organizator zapowiada ponowne spotkanie z Antropocenem w marcu 2023, tym razem w Muzeum Architektury we Wrocławiu.
Tekst na podstawie opisów wydarzenia Organizatora: Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki wraz z podaniem źródeł zdjęć
https://niaiu.pl/dzialalnosc/antropocen/
Warto posłuchać nagrań z debat i prezentacjami instalacji:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLOxEmolK_ZXExkqJYgEiiVgl4URAatIPt
Zdjęcie okładkowe, źródło :
Źródło: https://niaiu.pl/wp-content/uploads/2022/09/Antropocen_2-1-2048×1717.jpg
